Innowacyjność zapewnia gospodarce najszybszy wzrost i konkurencyjność, dlatego stanowi podstawowy cel dla wielu państw i organizacji na całym świecie, w tym dla Unii Europejskiej. W efektywnie chronionej własności intelektualnej dostrzega się wyjątkowy potencjał, który powinien być wykorzystywany do rozwoju innowacyjności. Czy ten postulat jest realizowany skutecznie, można dowiedzieć się z najnowszego raportu Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej („EUIPO”) oraz Europejskiego Urzędu Patentowego („EPO”).

We wrześniu 2019 roku te EUIPO i EPO opublikowały wyniki analiz dotyczących sektorów gospodarki intensywnie korzystających z praw własności intelektualnej w Unii Europejskiej. Raport był kolejną aktualizacją badania, które po raz pierwszy ukazało się w 2013 roku. Obecna edycja opiera się na danych z okresu 2014 – 2016, a jej celem jest analiza, jaki wkład w budowanie gospodarki Unii Europejskiej (jak również poszczególnych państw członkowskich) mają sektory, które wykorzystują różne rodzaje praw własności intelektualnej – od znaków towarowych po patenty.

Sektory intensywnie wykorzystujące własność intelektualną

Raport skupia się na wpływie sektorów intensywnie wykorzystujących własność intelektualną na poszczególne kluczowe czynniki budujące unijną gospodarkę. Twórcy badania przyjęli zatem jako próbę „sektory intensywnie wykorzystujące prawa własności intelektualnej”, które określili jako takie, w których na jednego pracownika zatrudnionego w danym sektorze przypada ponadprzeciętnie dużo chronionych praw własności intelektualnej. Wyodrębniono 353 takich sektorów, wśród których zauważalne są przede wszystkim produkcja, technologia i usługi biznesowe oraz wzięto pod lupę ich związek ze wskaźnikami: zatrudnienia, wpływu na PKB, udziału w handlu zewnętrznym UE oraz nadwyżki handlowej.

Tworzenie miejsc pracy

Sektory intensywnie wykorzystujące prawa własności intelektualnej wygenerowały w okresie prowadzenia badania prawie 30% wszystkich miejsc pracy w Unii Europejskiej. Oznacza to pokaźne 63 milionów zatrudnionych w stosunku do łącznej liczby 216 milionów. Wartości te nie uwzględniają pracowników w branżach wspomagających, które dostarczają niezbędnych do procesów produkcyjnych środków – gdyby wziąć pod uwagę również ten czynnik, stosunek procentowy wzrósłby do prawie 39% wszystkich zatrudnionych w UE. Co ciekawe, największy wpływ na zatrudnienie mają sektory intensywnie wykorzystujące prawa ze znaków towarowych, a najmniejszy te korzystające z praw do odmian roślin.

Znaczenie dla PKB

Aż 44,8% PKB jest generowane w Unii właśnie w sektorach intensywnie wykorzystujących prawa na dobrach niematerialnych, co przekłada się na wartość 6,6 biliona EUR (wynik polskiej gospodarki jest niewiele słabszy – aż 42% PKB pochodzi z tych sektorów). Znów najwyżej plasują się te branże, które zarządzają znakami towarowymi (37%), za nimi na drugim miejscu ex aequo znajdują się te, które są właścicielami wzorów przemysłowych i patentów (po 16%). Jak wykazali eksperci, takie wyniki przekładają się na wyższe (prawie o połowę) wynagrodzenia pracowników w stosunku do tych występujących w sektorach, które nie wykorzystują tak aktywnie praw własności intelektualnej. Dodatkowo, względem poprzednich lat, różnica ta pogłębia się.

Wymiana dóbr z państwami trzecimi

Zaskakują dane z raportu obrazujące skalę roli sektorów intensywnie wykorzystujących IP w handlu zewnętrznym UE. O ile obrót usługami z podmiotami spoza Unii jest w niewielkiej przewadze względem innych branż, o tyle już sektory będące przedmiotem analizy są odpowiedzialne za 89% importu i 96% eksportu towarów z UE. Twórcy raportu zauważają, że jest to spowodowane faktem, iż działania podejmowane w branżach o mniejszym zainteresowaniu własnością intelektualną często nie podlegają wymianie handlowej, jak dzieje się to np. w branży opieki zdrowotnej.

IP dla klimatu

W analizie zwrócono uwagę na specjalną podgrupę badanych obszarów i na podstawie danych patentowych wyodrębniono 25 sektorów intensywnie korzystających z technologii służących łagodzeniu zmian klimatycznych. Ich rola w pozytywnym kształtowaniu wszystkich wspomnianych wyżej wskaźników była niebagatelna – dla przykładu poziom płac w tych sektorach był niemal dwa razy większy na tle innych sektorów intensywnie wykorzystujących IP.

Z raportu można wyciągnąć optymistyczne wnioski dla rozwoju ochrony własności intelektualnej. Choć nie wykazano bezpośredniego związku pomiędzy przysługiwaniem praw a sukcesem rynkowym poszczególnych branż, to analiza stanowi znaczącą wskazówkę, że te sektory, które posługują się dobrami niematerialnymi, mają niezwykle korzystny wpływ na budowanie innowacyjnej gospodarki Unii Europejskiej i mogą więcej zaoferować swoim pracownikom czy środowisku. Tendencje przedstawione w trzech kolejnych edycjach raportu są wzrostowe – miejmy nadzieję, że również następne wydanie, pomimo kryzysu gospodarczego spowodowanego epidemią, dostarczy tak samo pozytywnych informacji.