Projekt ustawy o zmianie ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw został opublikowany 4 listopada 2021 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Proponowane w nim zmiany w trzech ustawach – ustawie o Służbie Więziennej[1], Kodeksie karnym wykonawczym[2] oraz Prawie zamówień publicznych[3] – w połączeniu mają zrewolucjonizować świadczenie usług telekomunikacyjnych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Wprowadzenie przepisów w projektowanym kształcie w zasadzie zamknie rynek w sektorze usług telekomunikacyjnych dla osadzonych.

Nowelizacja przewiduje powołanie przywięziennego zakładu pracy do realizacji uprawnień osadzonych do rozmów telefonicznych, co prowadzić ma do ujednolicenia zasad korzystania z aparatów telefonicznych. Zgodnie z projektem umowę na realizację usług telefonicznych będą zawierać dyrektor generalny Służby Więziennej z dyrektorem przywięziennego zakładu pracy wskazanym przez Ministra Sprawiedliwości.

Powyższe oznacza, że dostarczaniem usług telekomunikacyjnych dla osadzonych zajmie się najprawdopodobniej jeden wybrany podmiot zamiast — jak dotychczas — przedsiębiorców telekomunikacyjnych wybieranych w postępowaniach, które co do zasady powinny być przeprowadzane z zachowaniem kryterium transparentności i konkurencyjności. Obecnie w zakładach penitencjarnych funkcjonuje kilka wyspecjalizowanych podmiotów, które ze sobą konkurują.

Zgodnie z uzasadnieniem ww. projektu ustawy nowelizacja ma na celu zapewnienie realizacji kodeksowego prawa osób pozbawionych wolności do prowadzenia rozmów telefonicznych, przy czym projektodawca przyjmuje założenie, że gwarancją tego będzie przeprowadzanie rozmów w jednakowy sposób i na takich samych zasadach we wszystkich jednostkach penitencjarnych. Ponadto treść uzasadnienia wskazuje, że w efekcie realizacji przedsięwzięcia mają zostać wdrożone mechanizmy umożliwiające skuteczne wykonanie kodeksowego obowiązku kontroli rozmów telefonicznych osadzonych, co ma poprawić bezpieczeństwo w jednostkach.

21 grudnia 2021 r. opublikowano uwagi Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) do ww. projektu ustawy. Prezes UOKiK wskazuje, że proponowane rozwiązania niewątpliwie wpłyną na poziom konkurencji na rynku usług telekomunikacyjnych w jednostkach penitencjarnych, a ich wpływ na przedsiębiorców działających na wskazanym rynku nie został wyczerpująco wyjaśniony w uzasadnieniu projektu. Proponowane zmiany dotkną przy tym w szczególności operatorów, którzy poczynili znaczne inwestycje na tworzenie obecnej infrastruktury telekomunikacyjnej w zakładach karnych i aresztach śledczych (często niedemontowalnej) oraz mają zobowiązania wobec abonentów w formie niewykorzystanych środków finansowych. Jak podkreśla Prezes UOKiK, w przypadku niektórych z tych przedsiębiorców jedynym lub głównym przedmiotem działalności jest świadczenie usług telefonicznych dla osób osadzonych, a co za tym idzie – wprowadzenie nowych przepisów zmusi ich do całkowitego zamknięcia działalności.

Podkreślenia wymaga również fakt, że wnioskodawca, umieszczając proponowane regulacje w ustawach, które swoim zakresem co do zasady nie normują działalności telekomunikacyjnej, sprawił, że planowana nowelizacja była trudno dostrzegalna dla branży. Co więcej, w zaproszeniu do przesyłania opinii w ramach konsultacji publicznych pominięte zostały izby branżowe zrzeszające przedsiębiorców telekomunikacyjnych.

Po nagłośnieniu sprawy pojawiły się liczne głosy krytyki wobec zaproponowanych w projekcie zmian. Przedstawiciele branży w swoich stanowiskach podkreślają w szczególności, że eliminacja wszystkich, poza jednym, przedsiębiorców z rynku świadczenia usług telekomunikacyjnych dla osadzonych doprowadzi do utworzenia monopolu, centralizacji i ograniczenia swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Ucierpi na tym również bezpieczeństwo realizacji usług telekomunikacyjnych w jednostkach penitencjarnych. W związku z powyższymi zastrzeżeniami na rynku postulowane jest m.in. dokonanie stosownej oceny skutków regulacji, wprowadzenie dłuższego okresu przejściowego, a także ustalenie odpowiedniej rekompensaty dla przedsiębiorców.

Prace nad nowelizacją są obecnie na etapie opiniowania. Dalsze etapy procesu legislacyjnego można śledzić tutaj.

[1] Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1064).

[2] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 53).

[3] Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1129).