1 lipca 2021 r. minął rok od wejścia w życie nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego[1]. Wprowadzono nią do systemu nowy typ postępowania odrębnego: postępowanie w sprawach własności intelektualnej. Katalog spraw, które są obecnie rozpoznawane w tym postępowaniu, został wskazany w art. 47989 k.p.c. Są to m.in. sprawy o ochronę praw autorskich i pokrewnych, o ochronę praw własności przemysłowej, o zwalczanie nieuczciwej konkurencji czy o ochronę dóbr osobistych w określonym przez ustawę zakresie.

Przepisy znowelizowanego k.p.c. zastrzegają właściwość rzeczową dla spraw własności intelektualnej dla sądów okręgowych (art. 47990 k.p.c.). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 czerwca 2020 r. [2] utworzono wydziały własności intelektualnej w następujących sądach:

  • Sąd Okręgowy w Gdańsku rozpoznaje sprawy z obszaru właściwości sądów okręgowych w Bydgoszczy, Elblągu, Koszalinie, Olsztynie, Słupsku, Toruniu i Włocławku;
  • Sąd Okręgowy w Katowicach rozpoznaje sprawy z obszaru właściwości sądów okręgowych w Bielsku-Białej, Częstochowie, Gliwicach, Krakowie, Nowym Sączu, Opolu, Rybniku i Tarnowie;
  • Sąd Okręgowy w Lublinie rozpoznaje sprawy z obszaru właściwości sądów okręgowych w Kielcach, Krośnie, Przemyślu, Radomiu, Rzeszowie, Siedlcach, Tarnobrzegu i Zamościu;
  • Sąd Okręgowy w Poznaniu rozpoznaje sprawy z obszaru właściwości sądów okręgowych w Gorzowie Wielkopolskim, Jeleniej Górze, Kaliszu, Koninie, Legnicy, Łodzi, Sieradzu, Szczecinie, Świdnicy, we Wrocławiu i w Zielonej Górze;
  • Sąd Okręgowy w Warszawie rozpoznaje sprawy z obszaru właściwości sądów okręgowych w Białymstoku, Łomży, Ostrołęce, Piotrkowie Trybunalskim, Płocku, Suwałkach i Warszawie-Pradze w Warszawie.

Jednocześnie art. 47990 § 2 k.p.c. przewiduje, że wyłącznie właściwy w sprawach dotyczących programów komputerowych, wynalazków wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym jest Sąd Okręgowy w Warszawie. Jako właściwe sądy apelacyjne wskazano Sąd Apelacyjny w Warszawie i Sąd Apelacyjny w Poznaniu[3].

Tym samym na polskiej mapie powstały cztery nowe sądy własności intelektualnej (które w istocie stanowią wydziały własności intelektualnej) oraz jeden, którego zakres właściwości został zmieniony. Sąd Okręgowy w Warszawie, który dotychczas rozpoznawał wyłącznie sprawy z zakresu unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych, od 1 lipca 2020 r. zajmuje się wszystkimi sprawami własności intelektualnej, a dodatkowo jest wyłącznie właściwy w tzw. sprawach technicznych. Równocześnie sprawy dotyczące unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych są obecnie rozpatrywane przez wszystkie sądy własności intelektualnej.

Po roku od rozpoczęcia funkcjonowania wyżej wymienionych sądów warto przyjrzeć się liczbie i rodzajom rozpoznawanych przez nie spraw. Szczególnie interesujące wydają się na tym tle statystyki dotyczące wniosków o wyjawienie lub wydanie środka dowodowego, tj. nowej instytucji wprowadzonej wyżej wspomnianą nowelizacją k.p.c. (art. 479106 i nast.). Poniżej zaprezentowano dane udostępnione przez wszystkie sądy własności intelektualnej w Polsce w tym zakresie.

Obsługa wydziałów sądów własności intelektualnej posługuje się oznaczaniem spraw stosownie do zapisów zarządzenia Ministra Sprawiedliwości[4]:

  • repertorium „GW” stosuje się do spraw z zakresu własności intelektualnej, podlegających rozpoznaniu w procesie, w tym spraw dotyczących unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych;
  • repertorium „GWo” stosuje się do innych spraw z zakresu własności intelektualnej, w tym spraw dotyczących unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych, w szczególności: o nadanie klauzuli wykonalności, o odtworzenie akt, o zabezpieczenie środka dowodowego, o wezwanie do udzielenia informacji, o udzielenie zabezpieczenia, o wyznaczenie sądu, o wyłączenie sędziego, o zwolnienie od kosztów sądowych, o ustanowienie pełnomocnika;
  • repertorium „GWz” stosuje się do zażaleń rozpoznawanych przez inny skład sądu pierwszej instancji w sprawach z zakresu własności intelektualnej, w tym w sprawach dotyczących unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych.

Sąd Okręgowy w Poznaniu (XIX Wydział Własności Intelektualnej)

Od 1 lipca 2020 r. do 27 kwietnia 2021 r. do Sądu Okręgowego w Poznaniu wpłynęło łącznie 440 spraw. Większość stanowiły sprawy z zakresu własności intelektualnej rozpoznawane w procesie. Wnioski o wyjawienie lub wydanie środka dowodowego składane przez strony nie są osobno rejestrowane w tym sądzie.

Sąd Okręgowy w Katowicach (XXIV Wydział Własności Intelektualnej)

Sąd Okręgowy w Katowicach nie prowadzi statystyk spraw z podziałem na poszczególne repertoria. Od 1 lipca 2020 r. do 21 kwietnia 2021 r. wpłynęło tu łącznie 545 spraw. Równocześnie do 21 kwietnia 2021 r. wpłynęło osiem wniosków o wyjawienie lub wydanie środka dowodowego; żaden z nich nie został uwzględniony.

Sąd Okręgowy w Lublinie (XII Wydział Własności Intelektualnej)

Do Sądu Okręgowego w Lublinie wpłynęły 162 sprawy. Nie zarejestrowano żadnej sprawy z wniosku o wyjawienie lub wydanie środka dowodowego.

Sąd Okręgowy w Gdańsku (XVII Wydział Własności Intelektualnej)

Od 1 lipca 2020 r. do 31 marca 2021 r. w tym sądzie zarejestrowano razem 247 spraw. Równocześnie do 30 kwietnia 2021 r. wpłynęło osiem wniosków o wyjawienie lub wydanie środka dowodowego, a trzy z nich zostały uwzględnione.

Wydział Własności Intelektualnej Sądu Okręgowego w Gdańsku prowadzi również statystyki dotyczące poszczególnych przedmiotów roszczeń w sprawach, które są rejestrowane. Podział ten obrazuje poniższy graf.

Sąd Okręgowy w Warszawie (XXII Wydział Własności Intelektualnej)

W tym sądzie zarejestrowano łącznie 759 spraw (423 sprawy od 1 lipca 2020 r. do 31 stycznia 2020 r. i 336 spraw do maja 2021 r.), natomiast sąd nie udziela informacji na temat liczby wniesionych wniosków o wydanie lub wyjawienie środka dowodowego.

Komentarz

Od chwili powstania sądów własności intelektualnej do mniej więcej kwietnia/maja 2021 r. w sądach tych zostały zarejestrowane 2153 sprawy. Nie dziwi największa popularność Sądu Okręgowego w Warszawie, który – po pierwsze – jest właściwy miejscowo także dla pozwanych mających siedzibę w Warszawie i okolicach (a więc przeważająca część największych polskich spółek), a po drugie – jest wyłącznie właściwy z zakresu spraw technicznych. Z kolei Sąd Okręgowy w Lublinie, obejmujący swoją właściwością sprawy z większości wschodniej części Polski, odnotował najmniej wpływów spraw. Równocześnie statystyki dostępne w niektórych sądach pokazują, że wniosek o wyjawienie lub wydanie środka dowodowego uregulowany w art. 479106 k.p.c. nie jest instrumentem procesowym często wybieranym przez strony. Znamienne jest również to, że w przeważającej większości wnioski te nie były przez sądy uwzględniane.

[1] Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1575, z późn. zm.; dalej: „k.p.c.”).

[2] Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 czerwca 2020 r. w sprawie przekazania niektórym sądom okręgowym rozpoznawania spraw własności intelektualnej z właściwości innych sądów okręgowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1152).

[3] Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 czerwca 2020 r. w sprawie przekazania niektórym sądom apelacyjnym rozpoznawania spraw własności intelektualnej z właściwości lub części obszarów właściwości innych sądów apelacyjnych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1151).

[4] Paragraf 241 Zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej (Dz. Urz. MS. z 2019 r., poz. 138).