Coraz częściej osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą składają wnioski o wydanie interpretacji podatkowych w sprawie IP Box, a organy podatkowe potwierdzają, że korzystać z tego preferencyjnego rozwiązania mogą także programiści współpracujący z firmami w ramach umów B2B, choć jedynie pod pewnymi warunkami.

Czym jest IP Box?

Wprowadzony 1 stycznia 2019 r. instrument nazywany potocznie „IP Box” to preferencyjna stawka podatku dochodowego. Dzięki niej podatnik, o ile spełni warunki przewidziane w ustawach PIT lub CIT, może zastosować obniżoną, 5-procentową stawkę w miejsce stawek 17 lub 32 procent (skala podatkowa) bądź 19-procentowej stawki podatku linowego.

Warunki te są następujące:

  • podatnik musi osiągać dochody z określonych ustawą kwalifikowanych praw własności intelektualnej, wśród których znalazło się również autorskie prawo do programu komputerowego – 5-procentową stawkę można stosować tylko do tych dochodów;
  • przedmiot ochrony wymienionych praw (np. program komputerowy) musi zostać wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej;
  • podatnik musi prowadzić ewidencję zgodną z wymaganiami ustawy PIT lub CIT, gdyż do obowiązków nałożonych na korzystających z tego rozwiązania należy m.in. obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty) przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej – w praktyce ewidencja służy przede wszystkim wyliczeniu dochodu, do którego można zastosować 5-procentową stawkę.

Aby wyjaśnić, jak powyższe warunki należy spełnić w praktyce, Ministerstwo Finansów wydało oficjalne objaśnienia – omówione przez nas w artykule: Ulga IP Box – oficjalne objaśnienia Ministerstwa Finansów.

Należy zwrócić szczególną uwagę na to, że preferencyjnej stawki opodatkowania nie można stosować na bieżąco – podatnik powinien ją zastosować dopiero po zakończeniu roku podatkowego, składając zeznanie podatkowe za ten rok.

50-procentowe koszty uzyskania przychodów dla pracowników na umowach o pracę – IP Box dla programistów współpracujących na B2B

Warto wyraźnie zaznaczyć, iż preferencyjne opodatkowanie w ramach IP Box przewidziano nie tylko w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, ale też w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że skorzystać z niego mogą zarówno spółki, jak i osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

Możliwość zastosowania ulgi IP Box jest szczególnie istotna dla osób podejmujących działalność kreatywną w branży IT, zwłaszcza programistów, którzy często tworzą programy komputerowe na podstawie umów o współpracę w modelu B2B, czyli zawieranych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Takim osobom nie przysługuje bowiem możliwość korzystania z innej popularnej w branży IT preferencji podatkowej – stosowania 50-procentowych kosztów uzyskania przychodu do wynagrodzenia z tytułu rozporządzania prawami autorskimi do programu komputerowego lub korzystania z takich praw.

50-procentowe koszty uzyskania przychodów dla pracowników na umowach o pracę

Warto w tym miejscu wskazać, że w przypadku programistów zatrudnionych na podstawie umowy o pracę pracodawca, który wdrożył odpowiednie zasady organizacyjne, ma możliwość stosowania 50-procentowych kosztów uzyskania przychodu do części wynagrodzeń pracowników, co w praktyce skutkuje zmniejszeniem podstawy opodatkowania i w efekcie przekłada się na wyższą pensję netto pracownika (porównaj nasze artykuły na ten temat dostępne pod linkiem). Gdy jednak pracownik decyduje się na zmianę formy współpracy i rozpoczyna własną działalność gospodarczą (co w branży IT jest częste), traci możliwość stosowania 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów. Potwierdza to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych interpretacjach indywidualnych, np. w interpretacji nr 0115-KDWT.4011.19.2019.2.WM z dnia 27 stycznia 2020 r.:

Reasumując, z analizy przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jednoznacznie wynika, że klasyfikacja przychodów do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, tj. pozarolniczej działalności gospodarczej, eliminuje możliwość stosowania 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 9 ww. ustawy.

IP Box dla programistów współpracujących na B2B

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie ma natomiast wątpliwości, że po spełnieniu pewnych warunków programiści współpracujący w relacji B2B mogą zastosować niższą stawkę opodatkowania w ramach IP Box (np. interpretacja indywidualna nr 0113-KDIPT2-1.4011.471.2019.1.AP z dnia 20 listopada 2019 r.):

Mając na uwadze opis zdarzenia przyszłego oraz obowiązujące przepisy prawa, stwierdzić należy, że dochody uzyskane przez Wnioskodawcę na podstawie zawartej umowy o świadczenie usług programistycznych, polegających na tworzeniu i rozwijaniu oprogramowania (platformy służącej do sprzedaży reklam w Internecie oraz do monitorowania ruchu na witrynach internetowych), stanowiącego utwór prawnie chroniony, który został wytworzony w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, kwalifikuje się do dochodów z kwalifikowanego IP w rozumieniu art. 30ca ust. 7 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem Wnioskodawca może skorzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów z tego tytułu wg stawki 5% oraz ma obowiązek prowadzenia odrębnej ewidencji, o której mowa w art. 30cb ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dla wszystkich operacji finansowych związanych z uzyskiwaniem tych dochodów.

Działalność badawczo-rozwojowa i odrębna ewidencja

Chociaż zdecydowana większość interpretacji podatkowych wydanych na wniosek programistów jest dla nich pozytywna, czyli potwierdza, że mogą oni zastosować niższą stawkę opodatkowania do uzyskiwanych dochodów, to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej szczególnie akcentuje dwa warunki:

  • dochody programisty muszą być osiągane z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (np. autorskiego prawa do programu komputerowego), którego przedmiot został wytworzony w ramach działalności badawczo-rozwojowej;
  • podatnik musi prowadzić odpowiednią ewidencję dotyczącą m.in. dochodów i kosztów zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym.

Działalność badawczo-rozwojową zdefiniowano w przepisach – jest to „działalność twórcza obejmująca badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań”. We wnioskach o wydanie interpretacji podatkowych powyższa przesłanka zwykle nie jest opisywana szczegółowo – podatnicy ograniczają się na ogół do lakonicznych stwierdzeń i zwięzłych uzasadnień w tym zakresie. Niemniej jednak trzeba pamiętać, że jest to jeden z kluczowych warunków zastosowania ulgi IP Box, stąd konieczna jest weryfikacja, czy prowadzona działalność rzeczywiście ma cechy działalności badawczo-rozwojowej – ewentualna kontrola podatkowa może wymagać przedstawienia odpowiednich wyjaśnień.

Jeśli natomiast chodzi o prowadzenie ewidencji podatkowej (przychodów, dochodów, kosztów itd. dotyczących IP Box), szczegółowe wymogi określono w art. 30cb ustawy o PIT, a cel jej prowadzenia jasno podsumował Minister Finansów w objaśnieniach dotyczących IP Box z dnia 15 lipca 2019 r.:

„[…] dla celów obliczenia dochodu z kwalifikowanego IP istotne jest, by ewidencja ta była prowadzona w sposób należyty tak, aby móc w rocznym zeznaniu podatkowym wykazać łączną sumę przychodów, kosztów podatkowych, dochodów, strat, dochodów podlegających opodatkowaniu stawką 5%, oraz dochodu, który nie będzie podlegał preferencyjnemu opodatkowaniu”.

Koniecznie należy przy tym zaakcentować, że – choć nie wynika to wprost z przepisów – w ocenie Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej taka ewidencja powinna być prowadzona na bieżąco w ciągu roku podatkowego. Jej brak natomiast uniemożliwia zastosowanie 5-procentowej stawki:

Nie sposób jednak zaaprobować faktu, aby sporządzana dopiero na potrzeby rozliczenia odrębna ewidencja odzwierciedlała należyte prowadzenie ksiąg (czy rozliczeń w formie PKPiR), a tym samym wypełniała przesłankę art. 30cb ust. 1 i 2 ustawy. Rzetelne dokumentowanie wszystkich operacji finansowych dotyczących IP Box nie może bowiem polegać na zaewidencjonowaniu i wyodrębnieniu ich na koniec okresu rozliczeniowego. Stworzenie w przyszłości odrębnej ewidencji tylko po to, aby wypełnić obowiązek wynikający z powołanego przepisu, nawet w sytuacji kiedy na jej podstawie możliwe będzie prawidłowe określenie podstawy opodatkowania stawką 5%, przekreśla uprawnienie do zastosowania preferencyjnej stawki opodatkowania uzyskiwanych dochodów.

Stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wydaje się dosyć rygorystyczne, zwłaszcza że ani przepisy podatkowe, ani Minister Finansów w swoich objaśnieniach nie podkreślają konieczności bieżącego ewidencjonowania dochodów na potrzeby IP Box. Nie jest wykluczone, że w najbliższym czasie wypowiedzą się na ten temat sądy administracyjne – wystarczy, że podatnicy, którzy otrzymali negatywne stanowisko Dyrektora KIS, złożą skargi na wydane interpretacje podatkowe.

IP Box dla branży IT

Podsumowując, można stwierdzić, że IP Box jest dla branży IT bardzo atrakcyjnym rozwiązaniem podatkowym – mogą z niego bowiem skorzystać nie tylko firmy zatrudniające programistów w celu przygotowania produktów (systemów IT), lecz także prowadzący działalność gospodarczą programiści, którzy ze względu na uzyskiwanie dochodu z działalności gospodarczej nie mogą stosować preferencji w postaci 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów.

Jednocześnie każdy podmiot chcący skorzystać z ulgi IP Box powinien starannie zweryfikować, czy spełnia warunki dla zastosowania 5-procentowej stawki opodatkowania, aby w razie kontroli mógł w prosty sposób wykazać prawidłowość stosowania tego preferencyjnego instrumentu.

Warto również rozważyć wystąpienie z wnioskiem o indywidualną interpretację podatkową, w którym programista opisze stan faktyczny (tworzenie oprogramowania w ramach działalności badawczo-rozwojowej, komercjalizacja praw do oprogramowania, prowadzenie ewidencji na cele IP Box) i na podstawie którego uzyska potwierdzenie Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej dotyczące dopuszczalności zastosowania ulgi IP Box. Niemniej jednak, interpretacja podatkowa będzie miała walor ochronny tylko wtedy, gdy opisany w niej stan faktyczny będzie wyczerpujący i konkretny – trzeba więc zwrócić na to szczególną uwagę.