W dniu 14 października 2019 r. Prezydent ustawę podpisał nowe Prawo zamówień publicznych, ustawę uchwaloną we wrześniu przez Sejm i Senat. Oznacza to, że zakończyły się prace legislacyjne nad zupełnie nową regulacją prawną dotyczącą zamówień publicznych, której planowany termin wejścia w życie przypada na dzień 1 stycznia 2021 r. Zastąpi ona obowiązujący obecnie akt prawny.

W związku z zakończeniem procesu legislacyjnego nowego Prawa zamówień publicznych poniżej zamieszczamy autorskie, przygotowane przez zespół prawa zamówień publicznych kancelarii TKP, zwięzłe podsumowanie kluczowych zmian wprowadzanych nową ustawą.

Zmiany zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2021 r., co oznacza, że pozostaje jeszcze ponad rok, aby przygotować się na nadchodzącą rewolucję w prawie zamówień publicznych.

Szersze omówienie poszczególnych wskazanych poniżej zmian wprowadzanych nowym PZP, wraz z przedstawieniem ich skutków dla zamawiających i wykonawców, opublikujemy na naszym blogu już wkrótce.

Kluczowe nowości w przyjętej we wrześniu ustawie Prawo zamówień publicznych

Nowe rozwiązania i instytucje

  1. Nowy typ zamówień – zamówienia bagatelne, tj. zamówienia o wartości pomiędzy 50 000 zł a 130 000 zł, które w ograniczonym zakresie będą objęte ustawą PZP.
  2. Nowa procedura i nowy tryb (tzw. tryb podstawowy) udzielania zamówień klasycznych o wartości mniejszej niż progi unijne, w tym możliwość negocjowania treści oferty po jej złożeniu.
  3. Polityka zakupowa państwa – uchwała Rady Ministrów określająca aspekty normalizacyjne, dobre praktyki itp.
  4. Nowa regulacja dotycząca składania podmiotowych środków dowodowych.
  5. Postępowanie koncyliacyjne – możliwość złożenia przez strony umowy wniosku o przeprowadzenie mediacji lub polubowne rozwiązanie sporu poprzez zawarcie ugody przed Sądem Polubownym przy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej lub innym ośrodkiem mediacyjnym.
  6. Rozszerzony katalog klauzul obowiązkowych, np. łączna maksymalna wysokość kar umownych, postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia dla umów dłuższych niż 12 miesięcy.
  7. Nowa instytucja – katalog klauzul niedozwolonych (abuzywnych) wskazujący, jakie postanowienia w umowach w reżimie PZP są zakazane.

Nowe obowiązki zamawiających

  1. Obowiązek sporządzenia analizy potrzeb i wymagań w postępowaniach o wartości przekraczającej progi unijne.
  2. Obowiązek opisania kryteriów równoważności w przypadku dopuszczenia rozwiązań równoważnych.
  3. Obowiązek zamawiającego zapewnienia dostępu do specyfikacji warunków zamówienia aż do dnia udzielenia zamówienia (nieusuwanie jej ze strony).
  4. Obowiązek przekazania Prezesowi Urzędu Zamówień Publicznych informacji o złożonych wnioskach o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oraz ofertach.
  5. Obowiązek zamieszczenia przez zamawiającego w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenia o wykonaniu umowy w terminie 30 dni od jej wykonania.
  6. Obowiązek sporządzenia przez zamawiającego raportu z realizacji zamówienia po zakończeniu umowy.

Nowe obowiązki wykonawców

1. Nowe obowiązki dowodowe wynikające z self-cleaningu (samooczyszczenia) w celu niepodlegania wykluczeniu – wykonawca, aby nie podlegać wykluczeniu, musi udowodnić zamawiającemu, że:

  1. naprawił lub zobowiązał się do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, wykroczeniem lub swoim nieprawidłowym postępowaniem, w tym poprzez zadośćuczynienie pieniężne;
  2. wyczerpująco wyjaśnił fakty i okoliczności związane z przestępstwem, wykroczeniem lub swoim nieprawidłowym postępowaniem oraz spowodowanymi przez nie szkodami, aktywnie współpracując odpowiednio z właściwymi organami, w tym organami ścigania, lub z zamawiającym;
  3. podjął konkretne środki techniczne, organizacyjne i kadrowe, odpowiednie dla zapobiegania dalszym przestępstwom, wykroczeniom lub nieprawidłowemu postępowaniu, w szczególności:
  • zerwał wszelkie powiązania z osobami lub podmiotami odpowiedzialnymi za nieprawidłowe postępowanie wykonawcy;
  • zreorganizował personel;
  • wdrożył system sprawozdawczości i kontroli;
  • utworzył struktury audytu wewnętrznego do monitorowania przestrzegania przepisów, wewnętrznych regulacji lub standardów;
  • wprowadził wewnętrzne regulacje dotyczące odpowiedzialności i odszkodowań za nieprzestrzeganie przepisów, wewnętrznych regulacji lub standardów.

2. W przypadku polegania na zdolnościach podmiotów udostępniających zasoby – obowiązek przedstawienia Zamawiającemu zobowiązania podmiotu udostępniającego zasoby, którego treść została sprecyzowana w ustawie, tj. określającego w szczególności:

  1. zakres dostępnych wykonawcy zasobów podmiotu udostępniającego zasoby;
  2. sposób i okres udostępnienia wykonawcy i wykorzystania przez niego zasobów podmiotu udostępniającego te zasoby przy wykonywaniu zamówienia;
  3. czy i w jakim zakresie podmiot udostępniający zasoby, na zdolnościach którego wykonawca polega w odniesieniu do warunków udziału w postępowaniu dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia, zrealizuje roboty budowlane lub usługi, których wskazane zdolności dotyczą.

3. Obowiązek dłuższego pozostawania w gotowości do zawarcia umowy w postępowaniach o wartości wyższej niż progi unijne – termin związania ofertą wydłużono do 90 lub 120 dni, w zależności od wartości zamówienia.

4. Konieczność wyrażenia pisemnej zgody na zawarcie umowy po upływie terminu związania ofertą – brak wyrażenia pisemnej zgody stanowi podstawę do odrzucenia oferty wykonawcy.

5. Obowiązek złożenia pisemnego oświadczenia o wyrażeniu zgody na przedłużenie terminu związania ofertą w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego – brak pisemnej odpowiedzi stanowi podstawę do odrzucenia oferty wykonawcy.

6. W przypadku kwestionowania przez wykonawcę poprawienia przez zamawiającego omyłki innej niż oczywiste błędy pisarskie lub rachunkowe, polegającej na niezgodności oferty z dokumentami zamówienia – obowiązek złożenia odpowiedzi o niewyrażeniu zgody na poprawienie tej omyłki.

7. Obowiązek współdziałania wykonawcy z zamawiającym przy realizacji umowy w sprawie zamówienia publicznego.

8. Obowiązek zawierania przez wykonawcę w umowach z podwykonawcami postanowień w zakresie kar umownych i wypłaty wynagrodzenia, które nie mogą być dla podwykonawcy mniej korzystne niż analogiczne postanowienia w umowie zamawiającego z wykonawcą dla wykonawcy.

Nowe uprawnienia wykonawców

  1. Możliwość złożenia odwołania w postępowaniach poniżej progów unijnych wobec wszystkich czynności zamawiającego.
  2. Wyraźne uprawnienie do złożenia odwołania od postanowienia umownego, w tym możliwość zakwestionowania postanowienia umowy jako niedozwolonego w związku z wprowadzoną przez ustawę listą klauzul niedozwolonych.
  3. Wyraźne uprawnienie do złożenia odwołania w postępowaniu na usługi społeczne.
  4. Uprawnienie do wystąpienia z żądaniem unieważnienia umowy w sprawie zamówienia publicznego w przypadku niezamieszczenia przez zamawiającego ogłoszenia o zamówieniu.
  5. Uprawnienie do złożenia wniosku o przeprowadzenie mediacji lub innego polubownego rozwiązania sporu na etapie realizacji umowy.

Wybrane usunięte regulacje

  1. Zrezygnowano z obowiązkowego wadium w postępowaniach o wartości równej lub wyższej niż progi unijne – wadium będzie fakultatywne.
  2. Zrezygnowano z jawnego otwarcia ofert.
  3. Uchylono dotyczące postępowań poniżej progów unijnych ograniczenie co do zakresu przedmiotowego czynności lub zaniechań zamawiającego, w przypadku wystąpienia których możliwe jest złożenie odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej.

Pozostałe wybrane istotne nowe regulacje

  1. Wprowadzono nowe definicje ustawowe i zmieniono dotychczasowe definicje, np. dokumentów zamówienia, innowacji, udzielenia zamówienia, zamówienia na usługi społeczne.
  2. Wprowadzono nową zasadę udzielania zamówienia w sposób zapewniający najlepszą jakość dostaw, usług oraz robót budowlanych oraz uzyskanie najlepszych efektów zamówienia.
  3. Wyodrębniono nowy warunek udziału w postępowaniu – zdolność do występowania w obrocie gospodarczym.
  4. Ustanowiono surowsze warunki self-cleaningu.
  5. Wprowadzono nowe przesłanki odrzucenia oferty, takie jak złożenie oferty po terminie składania ofert czy też niewyrażenie przez wykonawcę pisemnej zgody na wybór jego oferty po upływie terminu związania ofertą.
  6. Wprowadzono nowe przesłanki unieważnienia postępowania, takie jak uchylanie się od zawarcia umowy lub niewnoszenie zabezpieczenia, a także kiedy dalsze prowadzenie postępowania jest nieuzasadnione.
  7. Wprowadzono wydłużony termin związania ofertą w postępowaniach powyżej progów unijnych w zależności od wartości zamówienia – 90 lub 120 dni.
  8. Wprowadzono nowe terminy obowiązkowego wyjaśnienia specyfikacji warunków zamówienia przez zamawiających w przypadku wpłynięcia wniosku o wyjaśnienie do zamawiającego nie później niż na 14 lub 7 dni przed upływem terminu składania ofert (dotychczas: nie później niż do upływu połowy terminu składania ofert).
  9. Wprowadzono obligatoryjne jakościowe kryteria oceny ofert w dialogu konkurencyjnym oraz partnerstwie innowacyjnym.
  10. Rozszerzono możliwość składania odwołań poprzez dopuszczenie odwołania od wszelkich czynności i zaniechań zamawiającego w postępowaniach poniżej progów unijnych.
  11. Dopuszczono wprost możliwość składania odwołań od treści projektowanych postanowień umownych.
  12. Usankcjonowano utrwalanie przebiegu rozprawy w KIO za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk lub obraz i dźwięk.
  13. Ustanowiono jeden sąd do spraw rozpatrywania skarg na wyroki KIO – Sąd Okręgowy w Warszawie.
  14. Wydłużono termin na wniesienie skargi z 7 do 14 dni od doręczenia wyroku KIO.
  15. Zmniejszono opłatę od skargi do wysokości trzykrotności wpisu wniesionego od odwołania.
  16. Dopuszczono skargę kasacyjną strony od wyroku Sądu Okręgowego ze skargi na orzeczenie KIO.
  17. Wprowadzono wprost odniesienie do obowiązków związanych z RODO.
  18. Zapowiedziano nowe rozporządzenie, określające wzór planu postępowań o udzielenie zamówienia.