Możliwość stosowania preferencyjnej stawki podatkowej do dochodów uzyskanych przez podatnika z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (tzw. ulga IP Box) jest stosunkowo nowym rozwiązaniem, obowiązuje bowiem w polskim prawie podatkowym dopiero od 1 stycznia 2019 r. Pozwala ona na opodatkowanie dochodu osiąganego przez podatnika z komercjalizacji kwalifikowanych praw własności intelektualnej (np. praw autorskich do programów komputerowych) niższą stawką podatkową w wysokości 5% podstawy opodatkowania, co wpływa na obniżenie podatku dochodowego odprowadzanego przez podatnika. Do stosowania ulgi IP Box uprawnione są osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą[1] (np. programiści współpracujący na podstawie umów B2B) oraz osoby prawne[2], przy czym podstawowe warunki zastosowania ulgi IP Box pozostają takie same dla obu ww. kategorii podmiotów. W związku z powyższym ulga IP Box jest coraz chętniej wykorzystywana przez przedsiębiorców z branży IT w celu optymalizacji zysków osiąganych z realizowanych projektów, w tym projektów wdrożeniowych.

Podstawowe wymogi stosowania ulgi IP Box

Do podstawowych warunków zastosowania ulgi IP Box należy zaliczyć:

  1. osiągnięcie przez podatnika dochodu z ustawowo określonych praw do kwalifikowanych praw własności intelektualnej (m.in. praw autorskich do programu komputerowego);
  2. konieczność wytworzenia, rozwinięcia lub ulepszenia przedmiotu ochrony wymienionych praw (np. programu komputerowego) przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej;
  3. prowadzenie ewidencji w sposób zgodny z wymaganiami ustawy PIT lub ustawy CIT (m.in. obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty) przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej).

W związku z pojawiającymi się w praktyce wątpliwościami dotyczącymi sposobu spełnienia przez podatników ww. wymogów Ministerstwo Finansów w dniu 15 lipca 2019 r. opublikowało objaśnienia podatkowe dotyczące stosowania preferencyjnej, 5-procentowej stawki opodatkowania dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (IP Box). O najważniejszych wnioskach płynących z objaśnień podatkowych pisaliśmy już na naszym blogu w tym miejscu, a tutaj  przedstawialiśmy szeroki sposób rozumienia programu komputerowego przez organy podatkowe w kontekście ulgi IP Box, obejmujący również gry komputerowe czy ulepszenia lub modyfikacje programu komputerowego. Jeżeli zaś chodzi o stawiane przez organy podatkowe kryteria spełnienia warunków opisanych w pkt. 2 i 3 powyżej, odsyłamy do naszego artykułu, który można znaleźć tutaj.

Źródło dochodu uzyskanego z tytułu udostępniania oprogramowania w modelu SaaS

Z perspektywy możliwości stosowania ulgi IP Box do dochodów osiągniętych z tytułu udostępniania oprogramowania w modelu SaaS kluczowe jest ustalenie, czy dochody te (zgodnie z art. 30ca ust. 7 ustawy PIT oraz art. 24d ust. 7 ustawy CIT) stanowią dochody:

  • z opłat licencyjnych dotyczących udostępnianego oprogramowania albo
  • z oprogramowania uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi.

Objaśnienie podatkowe nie przesądza tej kwestii, w związku z czym dla kwalifikacji źródła dochodu uzyskanego w przypadku udostępniania oprogramowania w modelu SaaS istotne znaczenie będzie miało to, czy w przypadku usług SaaS dochodzi do udzielenia użytkownikowi licencji, czy też nie.

Oprogramowanie SaaS a licencja

Usługa SaaS polega na udostępnianiu użytkownikowi oprogramowania komputerowego, zainstalowanego na infrastrukturze należącej do dostawcy i zarządzanej przez tego dostawcę. W ramach usługi SaaS dostawca udostępnia oprogramowanie, zapewnia prawidłowe działanie infrastruktury, na której zainstalowane jest to oprogramowanie, oraz prowadzi prace umożliwiające poprawne korzystanie z niego.

W prawie autorskim pojawiają się rozbieżności dotyczące tego, czy udzielając dostępu do oprogramowania w modelu SaaS, dostawca udziela użytkownikom licencji[3], czy też udzielenie takiej licencji nie jest konieczne, gdyż korzystanie z oprogramowania SaaS nie wiąże się ze zwielokrotnianiem utworu (programu komputerowego) na infrastrukturze użytkownika[4]. Niektórzy autorzy twierdzą z kolei, że z perspektywy prawa autorskiego spór ten ma charakter czysto teoretyczny, ponieważ dla zawarcia umowy licencyjnej na oprogramowanie nie jest wymagane zachowanie żadnej szczególnej formy, a co za tym idzie – z samego faktu zawarcia przez strony umowy w modelu SaaS można wywodzić dorozumianą zgodę dostawcy na dokonanie przez użytkownika czynności niezbędnych do korzystania z oprogramowania SaaS[5].

Kwestia udzielenia licencji w przypadku usług SaaS ma jednak istotne znaczenie z perspektywy przepisów prawa podatkowego, w tym przepisów dotyczących ulgi IP Box. W związku z brakiem jednolitego stanowiska na gruncie przepisów prawa autorskiego, a także mając na uwadze brak konkretnych wytycznych ze strony organów podatkowych, wydaje się, że można przyjąć, iż umowę o udostępnienie oprogramowania w modelu SaaS można skonstruować zarówno w modelu zawierającym udzielenie licencji na rzecz użytkownika – w którym użytkownik uiszcza z tego tytułu opłatę licencyjną – jak i w modelu pozbawionym elementów licencyjnych.

Jednocześnie w przypadku, gdy korzystanie z oprogramowania SaaS wymagałoby od użytkownika zainstalowania na własnym sprzęcie (np. komputerze, tablecie czy komputerze) oprogramowania dostarczonego przez dostawcę (np. wtyczki do przeglądarki), należy przyjąć, że wtedy udzielenie licencji przez dostawcę jest konieczne[6].

Zatem w sytuacji, w której umowa na udostępnienie oprogramowania w modelu SaaS przewiduje udzielenie licencji na rzecz użytkownika, otrzymane z tego tytułu przez dostawcę dochody można zakwalifikować jako dochody uzyskane z opłat licencyjnych, a tym samym – jeżeli udostępniane oprogramowanie stanowi kwalifikowane prawo własności intelektualnej – zastosować do tych dochodów preferencyjną, 5-procentową stawkę podatku dochodowego, wynikającą z przepisów dotyczących ulgi IP Box.

Brak licencji na oprogramowanie SaaS a ulga IP Box

Można mieć natomiast wątpliwości związane ze stosowaniem ulgi IP Box w sytuacji, gdy umowa nie przewiduje udzielenia użytkownikowi licencji, ograniczając się jedynie do określenia stałej opłaty (np. opłaty abonamentowej) za korzystanie z oprogramowania lub z poszczególnych jego modułów oraz za świadczenie usług towarzyszących (np. usługi zapewnienia dostępności oprogramowania, usługi utrzymania itd.).

Kwestia ta była przedmiotem indywidualnych interpretacji podatkowych wydawanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na rzecz podatników chcących korzystać z ulgi IP Box – organ podatkowy stoi w takim przypadku na stanowisku, że dochody uzyskane ze świadczenia usług SaaS mogą zostać zakwalifikowane przez podatników jako dochody z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie usługi.

Powyższe potwierdza m.in. indywidualna interpretacja podatkowa Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 21 września 2020 r., znak 0112-KDIL2-2.4011.536.2020.2.KP, wydana na rzecz wnioskodawcy, który w ramach świadczenia usług SaaS nie zawiera umów licencyjnych na oprogramowanie, lecz pobiera roczną opłatę abonamentową. Na gruncie tego stanu faktycznego organ stwierdził, że „dochód osiągnięty z tytułu opłaty abonamentowej w związku z umową o oświadczenie usług w ramach aplikacji Saas należy zakwalifikować jako dochód z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi zgodnie z art. 30ca ust. 7 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie jak wskazał pierwotnie Wnioskodawca z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej w myśl art. 30ca ust. 7 pkt 1 ww. ustawy”.

Z powyższego wynika, że organy podatkowe dopuszczają stosowanie preferencji podatkowej IP Box do dochodów osiągniętych przez podatników z tytułu świadczenia usług SaaS nawet wówczas, gdy umowy te nie przewidują udzielenia licencji użytkownikowi, traktując takie dochody jako uzyskane z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży usługi.

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę stanowisko prezentowane przez organy podatkowe, należy przyjąć, że co do zasady preferencyjną stawkę podatkową IP Box można stosować do dochodów uzyskanych z tytułu świadczenia usług polegających na udostępnieniu oprogramowania SaaS, niezależnie od tego, czy umowa przewiduje udzielenie licencji na to oprogramowanie, czy też nie. Warto jednak pamiętać, że do uzyskania pełnej ochrony prawno-podatkowej w zakresie stosowania ulgi IP Box, tak, aby nie było ono później kwestionowane przez organy skarbowe, niezbędne jest uzyskanie indywidualnej interpretacji podatkowej – co podkreśla również Ministerstwo Finansów w objaśnieniach podatkowych dotyczących IP Box.

[1] Na podstawie art. 30ca Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1128, z późn. zm.; dalej: „ustawa PIT”).

[2] Na podstawie art. 24d Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1406, z późn. zm.; dalej: „ustawa CIT”).

[3] Tak E. Molenda-Kropielnicka, Cloud Computing – zagadnienia prawne, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2013, nr 1, s. 109–149.

[4] Tak M. Modrzejewski, Podatkowe aspekty korzystania z oprogramowania komputerowego w modelu SaaS (Software as a Service), „Przegląd Podatkowy” 2016, nr 8, s. 15–21.

[5] Tak Z. Drzewiecki, S. Kubsik, 2.1. Umowa SaaS jako szczególny typ umowy licencyjnej, [w:] Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie. Tom II, red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka, Warszawa 2020.

[6] Ibidem.