Europa chce przeciwdziałać naruszeniom praw własności intelektualnej
W dniu 26 maja 2021 r. Rada Unii Europejskiej (dalej: „Rada”) przyjęła konkluzje określające priorytety Unii Europejskiej (UE) na lata 2022–2025 w zakresie walki ze zorganizowaną przestępczością (o najbardziej poważnym charakterze) za pośrednictwem europejskiej multidyscyplinarnej platformy przeciwko zagrożeniom przestępczym (EMPACT). W ramach programu EMPACT państwa członkowskie UE, agencje i inne podmioty będą ściśle współpracować, aby przeciwdziałać najistotniejszym zagrożeniom przestępczym. W tym celu wykorzystywane będą narzędzia takie jak szkolenia organów ścigania i wspólne działania operacyjne mające prowadzić do likwidacji siatek przestępczych, ich struktur i modeli biznesowych. Na podstawie przedstawionej przez Europol oceny zagrożenia poważną i zorganizowaną przestępczością w UE w 2021 r. państwa członkowskie określiły 10 priorytetów w tym zakresie:
- sieci przestępcze wysokiego ryzyka;
- cyberprzestępczość;
- handel ludźmi;
- wykorzystywanie seksualne dzieci;
- przemyt migrantów;
- handel narkotykami;
- nadużycia finansowe, przestępstwa gospodarcze i finansowe (w ramach których zdefiniowano także przestępstwa przeciwko własności intelektualnej);
- zorganizowana przestępczość przeciwko mieniu;
- przestępstwa przeciwko środowisku;
- handel bronią palną.
EMPACT to multidyscyplinarna inicjatywa UE, której celem jest przeciwdziałanie głównym zagrożeniom przestępczości, z jakimi boryka się Unia. Projekt jest kierowany przez państwa członkowskie i angażuje wiele organów, w tym organy ścigania, instytucje i agencje UE, organizacje publiczne i prywatne oraz kraje i organizacje spoza UE. Obejmuje zarówno działania prewencyjne i represyjne, jak i działania operacyjne i strategiczne. Inicjatywa ta została po raz pierwszy wdrożona w latach 2012–2013, a następnie w dwóch czteroletnich cyklach w latach 2014–2017 i 2018–2021. W marcu 2021 r. Rada przyjęła konkluzje w sprawie stałej kontynuacji programu EMPACT jako podstawowego instrumentu współpracy operacyjnej w walce z poważną i zorganizowaną przestępczością międzynarodową. Jak zostało już wskazane, pomocy w określeniu kluczowych obszarów zagrożeń udzielił Europol, który zgodnie z dalszymi wytycznymi również w przyszłości winien współpracować z państwami UE w ramach podjętej inicjatywy.
W bardziej szczegółowych założeniach omawianego projektu odnośnie do ścigania zagrożeń związanych z naruszaniem własności intelektualnej czytamy, że celem inicjatywy jest „zwalczanie i rozbijanie sieci przestępczych, jak również przestępczych podmiotów indywidualnych zaangażowanych w przestępstwa przeciwko własności intelektualnej oraz w produkcję, sprzedaż lub dystrybucję (tę fizyczną i internetową) podrobionych towarów lub walut, ze szczególnym uwzględnieniem towarów szkodliwych dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, środowiska oraz gospodarki UE”.
Z dalszych wytycznych dowiadujemy się także, że właściwe organy krajowe, w tym odpowiednie organy ścigania państw członkowskich, organy sądowe, instytucje, agencje i organy UE, powinny zapewnić ścisłą i regularną współpracę przy realizacji priorytetów UE w zakresie przestępczości, gwarantując w ten sposób wielonarodowe i multidyscyplinarne podejście. W tym przypadku istotne znaczenie ma dobra współpraca pomiędzy policją, strażą graniczną i przybrzeżną, organami celnymi, podatkowymi, sądowymi i administracyjnymi, a także z instytucjami, agencjami i organami UE, sieciami europejskimi i grupami ekspertów oraz, w stosownych przypadkach, z sektorem publicznym i prywatnym.
W powyższym kontekście i wspomnianej roli Europolu w działaniach podejmowanych przez Unię Europejską warto także zwrócić szczególną uwagę na operację OPSON IX (koordynowaną przez Europol), która miała charakter międzynarodowy. W maju tego roku ukazał się raport dotyczący jej przebiegu. Operacji tej przyświecały następujące cele: ochrona zdrowia publicznego, walka ze zorganizowanymi grupami przestępczymi zajmującymi się handlem fałszywą i niespełniającą norm żywnością, zacieśnianie współpracy międzynarodowej, zacieśnianie współpracy krajowej między organami administracji, agendami regulującymi kwestie żywności oraz wzmocnienie współpracy z partnerami prywatnymi z branży spożywczej i branży napojów. Z uwagi na pandemię COVID-19 wspomniana operacja przedłużyła się do końca czerwca 2020 r.; wcześniej zakładano, że zakończy się do końca kwietnia 2020 r. W prowadzonych działaniach przyjrzano się w szczególności przestępstwom dotyczącym praw własności intelektualnej, które stanowią ok. 8% zidentyfikowanych naruszeń. Chociaż szczegółowe zgłaszane raporty miały pewne luki informacyjne, to można na ich podstawie uzyskać wskazówki dotyczące potencjalnego rozkładu przestępczości w zakresie praw własności intelektualnej, identyfikowane poprzez rodzaj naruszenia i rodzaj produktu. W związku z tym można przyjąć konkluzję, że większość naruszeń praw własności intelektualnej dotyczy napojów alkoholowych, dodatków/suplementów diety, przypraw oraz produktów mięsnych i nabiału. W 92 przypadkach naruszenia praw własności intelektualnej pozostały nieustalone. Z kolei w 25 przypadkach dotyczyły one znaku towarowego, w 10 – geograficznego oznaczenia pochodzenia, a w 5 – praw autorskich.
Podejmowane inicjatywy na szczeblu unijnym czy międzynarodowym od lat pokazują, jak poważnie traktowany jest problem naruszeń praw własności intelektualnej, zwłaszcza pod kątem naruszeń internetowych czy dotyczących produktów spożywczych. Determinacja w działaniach Unii jest widoczna i oby przyniosła zapowiadane efekty.
Omawiane inicjatywy oraz raporty można odnaleźć pod poniższymi linkami:
https://www.europol.europa.eu/publications-documents/operation-opson-ix-%E2%80%93-analysis-report